"Iets om dankbaar om te zijn" = "arigatai"

In de Japanse teksten die ik voor deze website vertaal komt dikwijls de uitdrukking "arigatai"　(有難い) voor. Meestal vertaal ik die uitdrukking dan met de woorden "iets om dankbaar voor te zijn," of "iets wat een reden tot dankbaarheid is" of iets dergelijks.

Ik las laatst in een boek "A Guide to the Good Life: The Ancient Art of Stoic Joy" van W. Irvine.  En wat ik daar las deed mij besluiten om een kleine blog te schrijven over de Japanse uitdrukking "arigatai", om aan die uitdrukking iets meer recht te doen.  In de manier waarop ik "arigatai" meestal vertaal is het immers niet altijd duidelijk hoe diep de betekenis er achter is.

W. Irvine beschrijft in zijn boek hoe de Stoicijnse filosofen bepaalde mentale technieken ontwikkelden, die ze dan aanraadden aan mensen die een leven in vreugde nastreefden volgens de Stoicijnse leer.  Eén van die technieken is de "negatieve visualisatie."  
Negatieve visualisatie bestaat er in dat men bepaalde goede zaken in het eigen leven bekijkt, en zich daarbij inbeeldt dat dat goede er niet meer zou zijn (bv. ontnomen door ziekte, dood, brand, diefstal, oorlog, ...)   
Voorbeeld : Je bent nu gezond, en je beeldt je in hoe het zou zijn als je langdurig ziek zou worden.  Het effect van deze denkoefening is dat je je gezondheid niet meer zo "vanzelfsprekend" gaat vinden, en dat je er met méér waardering aan denkt.  Dat verschaft je méér vreugde dan wanneer je je gezond lichaam verder gewoon vanzelfsprekend zou blijven vinden zonder er bewust van te zijn en zonder er appreciatie voor te voelen.  

Je kan negatieve visualisatie op alle goede dingen toepassen:  je hebt een huis, een job, een partner, een kind, enz. en je vindt dat vanzelfsprekend (je weet hoe dat gaat : een mens went aan alles en wordt rap "verwend"), en je voelt niet echt bewust waardering voor die goede dingen.  Als je negatieve visualisatie toepast zoals de Stoicijnen dat doen, dan beeld je je in dat je beroofd wordt van je huis, je job, je kind, je partner, etc..   En als gevolg van die visualisatie-oefening ga je met meer bewuste waardering in het leven staan.  "Arigatai" is het woord dat men dan in Japan gebruikt wanneer men zo'n bewuste waardering voor iets voelt.

"Ik heb werk en dat is arigatai,"  "Ik heb een gezond lichaam en dat is arigatai," zo zou men dat in Japan zeggen.  Ik vertaal dat dus meestal met "en dat is een reden om dankbaar te zijn."

"Arigatai" betekent echter meer precies : "dat is niet vanzelfsprekend en het is een reden om dankbaar te zijn", want letterlijk betekent het : "ari" (有) = "bestaan, zijn" en "gatai" (難)= "moeilijk, niet gemakkelijk."   "(Iets) wat "niet gemakkelijk bestaat," (iets) "dat niet zo evident is."  
Wanneer in Japan iemand voor iets wil danken gebruikt hij ook die uitdrukking.   Het betekent in de praktijk zoveel als "Dank u, ik ben u erkentelijk."  
De uitdrukking "arigatai" wordt ook gebruikt om dankbaarheid en erkentelijkheid uit te drukken (eventueel tegenover een godheid of de Boeddha, enz.) om het leven of om de eigen gezondheid, enzovoort.

Wat de Stoicijnen met hun oefening van negatieve visualisatie bereiken is dat ze tot het inzicht komen dat iets "niet vanzelfsprekend is, en een reden tot dankbaarheid," dat het iets is wat "niet zo gemakkelijk bestaat."  Je komt dus met betrekking tot iets wat je altijd vanzelfsprekend vond tot het besef dat het in feite wel iets "arigatai" (有難い) is, iets wat "niet gemakkelijk bestaat," iets dat niet zo evident is. 

In de teksten die ik voor deze website vertaal gebruiken de mensen die in het Japans over hun Naikanervaring getuigen dikwijls de uitdrukking "arigatai."   Zij gebruiken die uitdrukking wanneer het beoefenen van Naikan bij hen het besef heeft doen ontwaken dat veel zaken waar ze tot dan toe geen bewuste aandacht aan schonken en die ze altijd vanzelfsprekend vonden eigenlijk  "niet zo gemakkelijk bestaan," "niet zo vanzelfsprekend zijn" en een reden tot dankbaarheid uitmaken.  Dat is dus hetzelfde inzicht als wat door de Stoicijnse oefening van negatieve visualisatie bewerkstelligd wordt.  Dit inzicht is ook (een bron van) vreugde.  
Wanneer iemand in Japan over iets van zijn dagelijks leven zegt dat het "arigatai" is dan drukt hij daarmee zijn dankbaarheid uit, en zijn vreugde om het feit dat hem dat in zijn leven gegeven is. 

Ik kan dus bijvoorbeeld zeggen dat het "arigatai" is dat ik die Japanse teksten kan en mag vertalen en op deze website zetten.  En dat u dat hebt willen lezen.