Hoe ziet een week geconcentreerde Naikan er uit?
Ieder Naikancentrum heeft een beetje zijn eigen stijl, maar een representatief centrum in Japan (Meiso no mori) zet het zo op zijn website:
1) Bij geconcentreerde of intensieve Naikan wordt om te beginnen alle informatie van de buitenwereld afgesloten. "Intensief betekent dat je in principe 15 uur per dag, van 6u 's morgens tot 21u 's avonds Naikan doet, en dat gedurende een hele week. Je activiteit bestaat er dus in dat je al die tijd geconcentreerd naar jezelf kijkt.
2) Je zit daarvoor in een hoek van een kamer, achter een kamerscherm dat de twee open zijden afsluit, zodat je als het ware in een klein kamertje zit. Je bent vrij om te zitten zoals je wil, je mag het je gemakkelijk maken.
3) Je denkt na, reflecteert over, je eigen daden die je stelde binnen de relatie met andere personen, gezien vanuit het standpunt van de andere persoon.
4) Je volgt daarbij de volgende methode: je onderzoekt de relatie tussen jezelf en telkens een andere persoon aan de hand van gebeurtenissen op elke leeftijd, in de volgorde van je eigen levensgeschiedenis, gezien vanuit het standpunt van de andere.
5) Je herinnert je telkens de relatie met een bepaalde persoon die je nabij was, en je doet dit voor een aantal personen na elkaar. In principe begin je met de relatie met je moeder, en daarna je vader, broers en zussen, partner, kinderen, vrienden, enzovoort. Zo onderzoek je betreffende alle personen waar je mee te maken had gedurende de tijd die je daarvoor krijgt. (Al de tijd dat je wakker bent blijf je Naikan doen, ook tijdens de maaltijden en lichaamsverzorging, zonder een minuut of seconde te verliezen.) Meestal doe je op het einde van de week nog eens Naikan over je moeder. Maar dat is geen onwrikbare regel.
6) Je onderzoekt dus voortdurend welke houding en gedrag je getoond hebt tegenover die persoon, vanaf de tijd van je vroegste herinneringen, en je beperkt je telkens tot een afgebakende periode in de tijd, van ongeveer 3 tot 4 jaren.
7) Je onderzoekt hoe je je tegenover die persoon gedragen hebt met de strengheid van een onderzoeksrechter die een verdachte ondervraagt, en je doet dat aan de hand van de volgende drie vragen:
- Wat heeft die persoon voor mij gedaan?
- Wat heb ik voor die persoon teruggedaan?
- Hoe ben ik die persoon tot last geweest? Deze vraag is de meest belangrijke en tevens de moeilijkste, en daarom leg je je vooral op deze derde vraag toe.
Je onderzoekt aan de hand van de eerste en tweede vraag gedurende elk ongeveer 20% van je tijd, en met de derde vraag gedurende ongeveer 60% van je tijd. Het beste is als je werkelijk gebeurde concrete zaken en ervaringen zo gedetailleerd mogelijk in je herinnering kunt brengen, zodat je de gebeurtenissen voor kunt zien als ware het een foto.
| 6． | その対象となる人に対して、自分はこれまでどういう態度や行動をとってきたかを、思い出せる限りの昔から、3～4年ずつ年代を区切って調べていく。 |
| 7． | 調べる内容としては、次の3つのテーマで、対象者に対しての自分を、検事（自分）が被告（自分）を取り調べるがごとく厳しく調べる。
（1）「していただいたこと」 調べる際は、2：2：6の割合で重点を置いて調べる。 実際にあった具体的な出来事や経験を、出来る限り細かく、絵に描くようにまざまざと思い出すことが最も良い方法である。 |
| 8． | 面接を約2時間おきにおこない、内観者は調べた内容を各テーマにつき具体的な事実を1～2つずつ面接者に報告する。その問答は次のような形をとる。 面接者が屏風の前に正座をして、合掌・礼拝をする。 面接者が屏風を開けて、内観者に「ただいまの時間、どなたに対して、いつのご自分を調べて下さいましたでしょうか」と問う。 内観者は「小学1年から3年までの母に対する自分を調べてみました。していただいたことは…、して返したことは…、迷惑をかけたことは…。次の時間は、小学4年から6年までの母に対する自分を調べさせて頂きます」というように答え、面接者が「ありがとうございました」と結び、再度お互いに礼をして屏風が閉じられる。 このような形式で、1日数回（7～8回）面接が行われる。 |
| 9． | 1回の面接時間は3～5分で、このとき内観者は話したくないことは話さなくて良い。 |
| 10． | 「嘘と盗み」というテーマもある。これは、前述の3つのテーマを補い、特に罪の意識を自分の行動に基づいて経験することが出来る。 |
| 11． | 「養育費」というテーマもある。これは、自分が自立するまでに、親にどれだけ経済的負担をかけたのか、経費計算をする。 |
| 12． | 食事は、3食とも屏風に運ばれ、原則として屏風の中でおこなう。膳の上げ下げは内観者が行う必要はなく、面接者側でおこなう。 |
| 13． | 食事中に、内観を導入するための参考テープを流す。 |
| 14． | 内観中は、原則として、起きてから寝るまでの間、屏風の中で情報を遮断した状態で過ごすため、新聞・ラジオ・テレビ・携帯電話はもちろん、面接者以外の他の内観者と一切話をしてはいけない。 |
以上のように内観の仕方は非常にシンプルで簡単ではありますが、現実には、研修所において、週の半ば頃までは、きちんと内観法にのっとって内観できる人はほとんどいないといっても過言ではありません。 更に、内観法の重要な要素である「面接」及び、必須条件である情報遮断を実施する上からも、初めて内観をする時には、まず、適切な面接指導者による内観研修所での集中内観が肝要であると言われます。