Email-Naikan

aikendan 486© Shinko Oyama

Ik deed 7 jaar geleden voor de eerste maal Naikan, en ik was op slag een Naikanfan. Sindsdien heb ik telkens wanneer ik het op mijn werk of in mijn gezin moeilijk had om een beslissing te nemen een week intensieve Naikan gedaan en me zo laten leiden op de te gane weg.

Ik wilde wel graag dagelijks Naikan doen, maar dat lukte niet zo goed. Daarom heb ik nu ingeschreven voor een maand email-Naikan in de hoop dat het dagelijks blijven beoefenen van Naikan via email mij zou helpen om van dagelijkse Naikan stilaan een gewoonte te maken.

Opdat het een echt ingeslepen gewoonte zou worden zouden er in mijn geval nog wel een aantal dagen oefening moeten bijkomen, en het dagelijks doen van email Naikan bleek eigenlijk ook al niet zo gemakkelijk als ik gedacht had. Ik ben er tenslotte niet in geslaagd om elke dag Naikan te doen, maar toch, al was het met de hakken over de sloot, moet ik eerlijk zeggen dat ik blij ben dat ik het gedaan heb.

Ik heb de indruk dat de zaken die in mijn omgeving gebeuren er nu een beetje anders uitzien dan voor ik hier aan begon. Zaken waarvan ik dacht dat ze wat moeilijk zouden zijn voor mij, of zaken waarvan ik een afkeer had en waar ik liever geen hand naar uitstak, blijken in mijn huidige beleving al bij al redelijk vlotjes te verlopen en goed te evolueren of goede resultaten voort te brengen. Ik heb het gevoel dat ik zelf psychologisch meer stabiel ben dan vroeger.

Het is oorspronkelijk de bedoeling van email-Naikan dat men tijdens de dag Naikan doet, en dan het resultaat ervan per mail opstuurt naar de begeleider. In mijn geval  was het eerder maar een halfslachtig soort Naikan. Het bleef beperkt tot de tijd waarin ik voor mijn PC zat om de inhoud van mijn Naikan uit te tikken. Ik liet het ook af en toe een paar dagen slabakken, en de derde dag kreeg ik dan van mijnheer Oyama een mail waarin hij zijn bezorgdheid toonde, waardoor ik weer wat aangemoedigd was en terug verder deed. Zo verliep mijn maand email-Naikan eerder met horten en stoten.

En toch, wanneer ik Naikan deed over mijn moeder en mijn grootmoeder was er elke dag wel iets wat mij tot een nieuwe manier van kijken bracht. Bij de Naikan over mijn moeder, die stierf toen ik elf jaar was, kwam in mijn herinnering het beeld op van de handen van moeder, handen die door het werk op het veld altijd erg gehavend waren, knobbelig en met schrammen en winterkloven. Ik herinnerde mij hoe ik in mijn kindertijd een afkeer had van die handen, en hoe ik me er over schaamde. Hoe ik toen liever zou gehad hebben dat mijn moeder mooie zachte handen had zoals de handen van de moeders van mijn schoolmakkers.

Moeder vulde voor ons ook op de koude winterdagen de waskuip met koud water om onze was te doen. Ook op vriesdagen waarbij de was die ze te drogen hing onmiddellijk stijf bevroor. Ik herinnerde me hoe zij nooit rustte en voor ons de was bleef doen, en hoe haar handen koud als ijs waren toen ik ze aanraakte.

Moeder was in een landbouwersgezin ingetrouwd zoals dat heet, en zij stond 's morgens nog voor zonsopgang op om voor ons het ontbijt klaar te maken. Dat mijn moeders handen van al dat dagelijks landbouwerswerk gewoon nooit de tijd kregen om mooi en zacht te worden, en dat haar handen daarom vol kloven waren en ruw aanvoelden... Toen ik dat tot mij liet doordringen kon ik mijn tranen niet meer bedwingen. Ik, die een afkeer had van die handen, die nochtans alles voor ons gedaan hadden, die zo dierbaar en respectwaardig waren... Ik kwam tot het inzicht dat het niet moeders handen waren waarover ik me moest schamen, maar mijn eigen instelling die maakte dat ik enkel maar met afkeer over die handen kon denken.

Ik moest steeds maar terugdenken aan de woorden van de vos in "De Kleine Prins": "Alleen met het hart kun je goed zien. Het wezenlijke is voor de ogen onzichtbaar."

Toen ik over elk lid van ons gezin afzonderlijk Naikan deed ben ik nog iets anders gaan inzien. Het bleek dat mijn relatie tot elk van mijn gezinsleden sterk geleden had onder  mijn eigen ziekelijke neiging tot overbezorgdheid. Wanneer ik een sterk gevoel van bezorgdheid krijg, begin ik de mensen in mijn omgeving verwijten te maken. Ik heb het leven van iedereen in ons gezin hiermee moeilijker gemaakt, maar tot nu toe had ik nog nooit beseft hoe erg dat was.

Ik besef nu dat mijn bezorgdheid  mijn eigen probleem is, en dat ik het zelf moet leren verwerken. Het is een vergissing als ik, omdat ik zelf last heb van mijn eigen zorgen en angsten, de anderen instructies begin te geven over wat ze wel en niet moeten doen. Ik heb ook eindelijk begrepen, dank zij het gesprek met Mr. Oyama, dat het in kringetjes blijven denken over kleine vervelende problemen tot niets leidt, en dat ik beter kleine positieve dingen doe, in kleine porties. Ik ben blij met dit inzicht.

Tijdens mijn Naikan over mijn grootmoeder gingen mijn ogen er voor open dat grootmoeder, toen ons moeder gestorven was, ondanks haar 70-jarige leeftijd al haar resterende krachten gebruikt heeft om ons, haar kleinkinderen, zo goed mogelijk groot te brengen, en dat mijn leven dus ook niet alleen van mij is. Toen ik terugdacht aan de manier waarop grootmoeder geleefd heeft was ik zo door dankbaarheid overmand dat ik mijn tranen niet kon bedwingen. Ik kan haar nooit genoeg danken. Mr. Oyama maakte de bedenking dat ik wel degelijk iets kon teruggeven, door aan de volgende generatie iets mee te geven. En ook: als ik op de een of andere manier, ook al is het maar iets kleins, een manier van leven aanneem die gelijkt op die van oma, dan kan zoiets ook gezien worden als een "dankbaar teruggeven" aan haar van wat ik van haar gekregen heb. 

In mijn Naikan over mijn zoon werd mij uit enkele woorden die mijn zoon gesproken had duidelijk dat er meestal toch wel iets van waarheid schuilt in de woorden die mensen spreken. Dus is het van belang dat wij onze oren en ons hart openstellen voor de woorden van anderen, ook al is het pijnlijk wat we te horen krijgen. Ik weet uit ervaring dat het moeilijk is om een objectief zicht te hebben op mezelf, terwijl ik andere mensen wel degelijk goed kan bekijken. Het is een beetje een verhaal zoals bij de koning die geen kleren aan had. Wanneer iemand ons een stuk waarheid voorhoudt moeten we daar met respect en aandacht mee omgaan. Ik bedenk hierbij ook dat het niet altijd goed is als wij tegenover andere mensen altijd zwijgen omwille van de lieve vrede.

Het klinkt misschien eigenaardig als ik zeg dat mijn handen begonnen te denken wanneer ik voor mijn toetsenbord ging zitten, maar dat is hoe het voor mij voelde. Je zet de herinneringen die bovenkomen om in letters op het scherm, en daar komen de volgende nieuwe herinneringen al opduiken. Zo voelde dat voor mij met deze maand email-Naikan. Ik voelde heel veel weerstand tegen dagelijkse Naikan tot ik voor mijn PC  ging neerzitten. Nu ik het al zo lang uitgehouden heb zou ik graag nog een tijdje hiermee verder doen.